انواع طرح فرش

فرش ایرانی را می توان از نظر طرح و نقش به دو گروه کلی تقسیم کرد:

الف) فرش هایی با طرح هندسی

ب) فرش هایی با نقوش منحنی که به نام فرش های گلدار هم شناخته می شوند.

طرح های هندسی

تمام فرش های این گروه با خطوط افقی، عمودی و موربی که در اندازه های مختلف و نقش های تکرار شونده در سراسر فرش قرار می گیرند تزئین می شوند.

این قالی ها توسط ایل های چادرنشین بافته می شود که هر یک نقوش و موتیف های خاص خود را دارند. یک روش مهم تشخیص این که فرش مورد نظر حاصل دست چه ایلی و در چه منطقه ای است، از طریق همین نقوش ویژه میسر می شود.

طرح های منحنی

یک خصوصیت برجسته قالی ایرانی، نقش های پیچیده و نمادین آن است که همواره متخصصان و هنردوستان را در سراسر جهان به تحسین واداشته است.

عده بسیاری عقیده دارند که نقش قالی ایرانی بر خلاف آنچه تصور می شود نمادین یا سمبولیک نیست، بلکه بازتاب آن احساس قرابت و نزدیکی است که فرد ایرانی نسبت به محیط اطراف خود و نقش های موجود در طبیعت در خود داشته است.

طبیعت، بزرگ ترین منبع الهام طراحان فرش بوده است. گاهی نیز بعضی طراحان نقوشی از فرهنگ های دیگر چون چین و عربستان را در طرح های خود وارد کرده اند.

طراحی فرش در ایران از سابقه ای چندین صد ساله برخوردار است که با نقوش نزدیک به طبیعت درخت، گل، پرنده و ابر اجرا می شده است و این اشکال با عبور از هر نسل به تدریج ساده و انتزاعی شده و در عین حال به پیچیدگی نقوش آن افزوده گشته است.

یک شکل عمده در فرش ایرانی بخصوص در انواع بزرگ تر آن، طرح لچکی یا استفاده از یک قاب بیضی یا گاهی متمایل به لوزی در مرکز است که نقش ها در دور و میان آن قرار می گیرند و به آن ترنج می گویند.

طی سالیان، پژوهشگران هنر و متخصصان قالیبافی و هنرهای دستی در زمینه طبقه بندی طرح ها و نقوش قالی ایرانی به کوشش هایی دست زده اند و آنها را به ۱۷ گروه اصلی تقسیم کرده اند که البته هر یک دارای طرح فرعی است.