معرفی خوشه

سوابق تاریخی خوشه فرش دستباف قم

هر چند صنعت قاليبافي از ديرباز بين عشاير و روستاييان قم رايج بوده است. لیکن سابقه قاليبافي در قم با شيوه فعلي به اواخر دهه دوم قرن بيستم ميلادي يعني حدود 80 سال قبل مي رسد؛ يعني زماني که تجار کاشان دارهاي قالي را به قم آوردند و قالی بافی را در مقياسي محدود شروع کردند. درحدود بيست سال بعد قاليبافي در قم با ابعادي تجاري و به صورت پيشرفته و قابل ملاحظه اي گسترش یافت. اين هنر- صنعت بسرعت در شهر قم معمول و رايج شده و به تدريج به روستاهاي اطراف نيز گسترش يافت. با اين حال صنعت قاليبافي در بين عشاير شاهسون منطقه از قبل به شيوه ذهني بافي معمول بوده است.

قاليهاي قم ابتدا با استفاده از پشمهاي نه چندان ظريف وعموما با رجشمار40 وارد بازار مي شدند. در سالهاي بعد هنرمندان قاليباف قم سیر تحول قاليبافي را به حد تکامل رسانيده و با مهارت و توانايي خاصي مبادرت به بافت فرشهاي تمام ابريشم با رج شمار بسيار بالايي نمودند. قاليهاي نفيس که بدين ترتيب و با اين نخهاي ظريف ابريشمي به بازار عرضه گرديد نيز تحت عنوان گل ابريشم مرسوم شدند.

عامل تعيين کننده براي شناسايي قالي هاي قم تکنيک کار است زيرا که کاملاً منظم و کامل است. اگر به قالي هاي جديد با کيفيت عالي (مثلاً قالي هاي کاشان، تهران، کرمان و غيره) دقيق شويم، در پشت اين قالي ها بخصوص در کلفتي پودها، تار و يا گره ها، پاره اي بي نظمي ها را خواهيم ديد که البته قابل چشم پوشي اند. اين بي نظمي در قالي هاي قم مطلقاً وجود ندارد و نظم آنها به نحوي است که گاهي انسان را به ترديد مي اندازد و اين ترديد تا جايي است که فکر مي کند مبادا اين قالي با ماشين بافته شده است.

بافت قالی قم بسيار فشرده و بادوام و تار آن از نخ پنبه اي تابيده شده و پود آن نازک تر است. گره ها از پشم زيباي محلي که به نام سبزوار معروف است مي باشند. اين گره ها بسيار کوچک اند (بطور متوسط در هر دسي متر مربع 4000 تا 7000 گره) و از نوع فارسي باف مي باشند. ارتفاع پرزها متوسط و فقط در يک طرف اين قالي ها ريشه ديده مي شود. ريشه ها دوتايي و به هم تابيده هستند. بعلاوه اين ريشه ها بجاي اين که صاف باشند به نظر مي رسند که بطور نامنظمي از قالي بيرون جهيده اند.

تار و پود معمولاً از نخ تابيده بسيار ظريفند. در قاليهاي ابريشمي تار و معمولاً پود از ابريشم هستند.

قاليهاي قم بدليل ظرافت بسيارشان شهرت دارند. حداقل 2500 گره در هر دسيمتر مربع دارند و در قاليهاي نامرغوب اين تعداد به 10000 گره در هر متر مربع مي رسد و در قاليهاي ابريشمي اين تعداد بيشتر است و نوع گره، گره فارسي است، بندرت جفتي بافي نيز در اين منطقه ديده مي شود. پرزها در قالي قم محکم و کمي خشن بوده و بيشتر از پشم تابيده بسيار نازک يا ابريشم تابيده بسيار ظريف استفاده مي شود. پرز قاليها معمولاً کوتاه وچنانچه از ابريشم باشد بسيار کوتاه چيده ميشود .قاليهاي قم بسيار بادوام و بيشتر جنبه تزئيني دارند و از بهترين توليدات قاليهاي ايران محسوب مي شوند.