رویکرد خوشه فرش قم کسب و کاری است

خوشه به مجموعه ای از واحدهای کسب وکار گفته می شود که در یک منطقه جغرافیایی مشخص متمرکز شده اند و دارای فرصت ها و چالش های مشترک هستند و به تکمیل فعالیت های یکدیگر می پردازند. تمام زنجیره تولید یک کالا یا خدمات در خوشه جای می گیرد. برای مثال هر صنفی را می توان یک خوشه درنظر گرفت.

پروژه توسعه خوشه ها در کل یک فرآیند  3تا  5ساله است که با انتخاب یک عامل توسعه و تیم توسعه با حمایت شرکت شهرک های صنعتی هر استان به شناسایی مسائل و مشکلات خوشه می پردازند. پس از بررسی، برنامه و رفتار عملیاتی خاص برای حل مشکلات ارائه داده می شود.

خوشه فرش دستباف قم متشکل از واحدهای تأمین کننده مواد اولیه، تولیدکنندگان، بافندگان و مشاغل وابسته و پشتیبان مثل طراح، نقاش، قالیشویی و صادرکنندگان می شود. در حال حاضر براساس آخرین آمار، 806 بنگاه کسب وکار در این خوشه مشغول به فعالیت هستند که329  واحد تولید کننده و باقی، خدمات وابسته به تولید و صادرات هستند.

پروژه توسعه فرش دستباف قم، آبان ماه  91آغاز شد و در حال حاضر در سال سوم قرار دارد. در ابتدای کار، مطالعات 4 ماهه ای روی خوشه انجام و در این مدت واحدها و مشکلات بخش صنعت فرش دستباف استان قم شناسایی شد. نتایج به دست آمده از بررسی ها نشان دهنده وجود مشکلات مربوط به تأمین مواد اولیه، ضعف در تبلیغات و بازاریابی، نداشتن توسعه بازار، نداشتن آموزش نیروهای انسانی، نبود ارتقای دانش نیروی انسانی و کمبود بافنده ماهر و بومی بود.

پس از آن، خوشه برای رفع این مشکل برنامه هایی را ارائه کرد. در زمینه تأمین مواد اولیه دو رویکرد احیای نخ داخلی و خرید مشترک را در دستور کار خود قرار داد. انجام خرید مشترک یکی از راهکارهای خوشه است چراکه خرید مشترک باعث کاهش قیمت تمام شده مواد اولیه تا میزان 10درصد می شود و درنهایت قیمت تمام شده فرش را پایین می آورد. اقدام دیگر خوشه، استفاده از ظرفیت های نخ داخل کشور است. با توجه به اینکه مواد اولیه فرش قم بیشتر نخ ابریشم است که بیش از 95 درصد آن از خارج وارد کشور می شود، خوشه به دنبال تهیه و تولید نخ ابریشمی در داخل است تا این ماده اولیه دوباره احیا شود.

در زمینه توسعه بازار نیز خوشه به دنبال یافتن بازارهای هدف جدید است. با توجه به تحریم هایی که علیه کشور اعمال می شود خوشه بررسی ها و برنامه های خود را برای ورود به بازار چین در دستور کار قرار داده است. چین که تا چند سال گذشته رتبه 88 را در واردات فرش دستباف از ایران داشت، در سال 92 رتبه پنجمین واردکننده فرش دستباف کشور را به دست آورده که این رتبه به خوبی روند رو به رشد بازار چین را نشان می دهد. بر همین اساس خوشه به دنبال کسب این بازار ارزشمند است.

خوشه در زمینه تبلیغات و بازاریابی هم فعالیت هایی را انجام داده است. با توجه به اینکه در فعالیت های خوشه ای کارهای گروهی و مشترک از اهمیت خاصی برخوردار است، خوشه در زمینه تجارت الکترونیک اقدام به راه اندازی یک وب سایت برای فروش و عرضه کالا به شکل مجازی کرده است.

علاوه بر این موارد، از دیگر کارهای انجام شده می توان به برگزاری همایش، چاپ کتاب و برپایی تورهای صنعتی اشاره کرد.

همان طور که بیان شد، در خوشه ها بیشتر رویکرد بر فعالیت های گروهی است و تنها به بررسی پیشرفت یک واحد توجه نمی شود. در این خوشه نیز در کل پیشرفت مجموعه فرش دستباف ارزیابی می شود و اینکه این مجموعه استانی چه میزان در افزایش تولید، اشتغالزایی و توسعه صادرات نقش داشته است.

در مجموع، خوشه کارنامه خوبی در زمینه فرهنگ سازی و آشنایی بنگاه ها با خوشه ها ارائه کرده و با توجه به رکودی که در کشور وجود دارد، فعالیت خوشه مثبت ارزیابی می شود. مهم این است که خوشه سرمایه اجتماعی را بالا ببرد و زمینه ایجاد کسب وکار را فراهم کند.

حسین بیک زاده

عامل توسعه خوشه فرش دستباف قم

منبع: روزنامه گسترش صمت 16 دی 1393