فرش دستباف قم در انتظار روزهای بهتر
این روزها هنر صنعت فرش دستباف استان قم حال و روز خوشی ندارد. رکود بازار و کاهش فروش فرش دستباف سبب شده که بیش از نیمی از بافندگان روستایی فرش در استان قم شغل خود را رها کنند. این یکی از نشانه‌هایی است که می‌تواند اثبات کند امروز فرش قم حال و روز خوشی ندارد. پای حرف بافندگان و تولیدکنندگان هم بنشینید هر کدام از دغدغههای خود می‌گویند. خبرنگار همشهری این بار سراغ غلامرضا اخوان عضو هیأت مدیره و خزانه دار اتحادیه و یکی از تولیدکنندگان فرش دستباف استان قم رفته و با وی به گفت‌وگو نشسته است.
به عنوان یکی از تولیدکنندگان فرش برای خوانندگان همشهری از حال و روز فرش دستباف استان قم بگویید.
در مورد شرایط بازار با توجه به اقتصاد جهانی و مشکلاتی که در کشورهای بازار هدف فرش دستباف قم در این سال‌ها به وجود آمده، صادرات کاهش پیدا کرده است به این دلیل که شرایط این کشورها شرایط خوبی برای خرید نیست و در نتیجه شاهد رکود فعلی در بازار فرش دستباف هستیم. به خصوص که فرش استان قم هم فرش تمام ابریشم یا کرک اعلا بوده و بهای بالایی دارد که در شرایط فعلی در اولویت خرید مردم در بسیاری از کشورهای خارجی نیست. 20 درصد از تولید فرش استان مصرف داخلی دارد که آن هم به دلیل رکود داخلی و شرایط سخت اقتصادی که امروز با آن دست به گریبان هستیم از رونق افتاده است. از سوی دیگر بحث تحریم‌ها هم بی‌اثر نبوده است و شرایط بازار فرش را سخت‌تر کرده است.
فرش دستباف قم چه میزان از صادرات کل استان را در بر می‌گیرد؟
ما بر این باور هستیم که 10 درصد از صادرات فرش دستباف کل کشور را از نظر ارزش ریالی استان قم انجام می‌دهد. البته آمار رسمی در این رابطه وجود ندارد به این دلیل که صادرات فرش به روش‌های گوناگون (به صورت تجاری و با حمل مسافر) انجام می‌شود، اما این آمار به صورت تقریبی به دست آمده است. البته این رقم امروز دچار نوسان‌هایی هم شده است که امیدواریم با لغو کامل تحریم‌ها و اجرایی شدن برجام تا حدودی شرایط بهتری هنر صنعت فرش حاکم شده و شاهد رونق بازار فرش دستباف باشیم.
برخی از بافندگان روابط حاکم بین تولیدکنندگان و بافندگان را یک طرفه و به سود تولیدکننده می‌دانند، در این مورد توضیحی دارید؟
این که برخی از بافندگان اعتقاد دارند تعداد معدودی از افراد تنها به تولید فرش در استان قم می‌پردازند صحت ندارد. حدود 300 استادکار در استان قم مشغول هستند که در طول زمان در این کار متخصص شده‌اند و آگاهی بیشتری دارند، از این نظر که چه نقشه‌ای بیشتر قابلیت کار دارد. از طرف دیگر این افراد تمکن مالی بالاتری دارند که به همین دلیل می‌توانند فرش را با حوصله و یا زمانی که ارزش بالاتری پیدا می‌کند بفروشند اما هیچ مانعی سد راه هیچ کدام از بافندگان نیست که برای خود قالی ببافند. کسی که بخواهد قالی تولید کند و تولیدکننده موفقی هم باشد باید امکانات مالی و تخصص در این رابطه داشته باشند. مشکل بزرگی که تولیدکنندگان امروز با آن دست به گریبان هستند کمبود نقدینگی از یک طرف و تهیه مواد اولیه و پرداخت مزد بافندگان است و از طرف دیگر فروش نرفتن به موقع فرش سبب شده که برخی از بافندگان از روند کار ناراضی باشند.
بحث بیمه قالی بافان و نظارت بر بیمه‌شدگان به کجا رسید؟
با شروع روند بیمه شدن قالی بافان 11 هزار نفر در استان قم تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفتند، اما بر اساس گفته سازمان تامین اجتماعی سهمیه استان قم کمتر از این آمار بود، به همین دلیل سختگیری و نظارت بر بیمه شدگان بیشتر شده و بیمه تعدادی از قالی بافان قطع شد. اکنون تعداد بیمه شدگان حدود 9 هزار نفر است اما در این بین افرادی هم هستند که قالی می‌بافند و کارت قالی بافی هم دارند اما به دلیل همین محدودیت‌ها هنوز بیمه نشده‌اند. از تامین اجتماعی درخواست کردیم کسانی را هم که قالیباف بودنشان تایید شده است مشمول این بیمه قرار دهند.
سازوکار فعالیت شورای مزد چگونه است و آیا می‌تواند رضایت هر دو طرف را کسب کند؟
استان قم مبدع شورای دستمزد بوده است و شیوه کار هم به این گونه است که قالی وقتی بافته شد در اختیار اعضای شورا قرار می‌گیرد و آن‌ها که از متخصصان این عرصه هستند بر اساس معیارهایی که دارند، قیمتی را برای فرش مصوب می‌کنند. اگر هر یک از دو طرف به شیوه مزدزنی اعتراض داشته باشند می‌توانند اعتراض خود را اعلام کنند تا فرش توسط شورای دیگر بررسی و احقاق حق شود. این شیوه تا به امروز توانسته موفق عمل کند و برخی از استان‌ها هم بنا به توصیه مرکز ملی فرش راه‌اندازی این شورا را در دستور کار قرار داده‌اند.