اثربخشي فرآيند توسعه خوشه فرش دست باف
جناب آقاي بیک زاده شرح حال مختصری از خودتان بيان نماييد؟
من فارغ التحصیل کارشناسی رشته صنایع نساجی از دانشگاه صنعتی اصفهان در سال1380هستم. از سال1382 وارد بازار کار شدم و در کارخانجات تهران پتو، ایران مرینوس و پارس نگین مهام که همگی در زمینه نساجی و فرش برجسته فعالیت می کردند، مشغول به کار بوده ام. از سال1389 با توجه به تجاربی که بدست آورده بودم وارد عرصه مشاوره و فعالیته های پروژه ای در صنعت و بازرگانی شدم. اولین پروژه ای که انجام دادم طرح بروزرسانی نظام اطلاعات تجاری با کارفرمایی اتاق بازرگانی و صنایع و استان معادن قم بود. تا کنون پروژه های مختلفی را با شرکت های خصوصی و ارگان‌های دولتی کار کرده‌ام که در زمینه های بهبود خط تولید، افزایش بهره وری، اجرای استانداردهای مدیریت کیفیت، تضمین کیفیت و توسعه بازار بوده است. همچنین به عنوان کارشناس استاندارد در رشته نساجی، چرم و پوشاک نیز با اداره استاندارد قم جهت انجام بازرسی‌های مرتبط و بازدید های فنی از کارخانجات همکاری داشته‌ام.
چه زماني با مفاهیم توسعه خوشه هاي كسب و كار آشنا شديد و چگونه به عنوان عامل توسعه انتخاب شدید؟
در سال 1389به جهت انجام پروژه هایی که داشتم، رفت و آمدهای زیادی به شهرکهای صنعتی قم داشتم و توسط معاونت صنایع کوچک این شرکت با مباحث کلی توسعه خوشه‌ای آشنا شدم و در همان سال دوره آموزشی ویژه عاملین توسعه خوشه های کسب و کار را گذراندم. پس از مدتی در سال 1390 با توجه به علاقمندی که به مباحث خوشه‌ای از خود نشان داده بودم، مطالعه امکان‌سنجی خوشه فرش دست باف قم توسط شرکت شهرکهای صنعتی استان قم به اینجانب واگذار شد. پس از انجام این مطالعات و توجیه فنی –اقتصادی اجرای پروژه توسعه خوشه فرش دست باف قم، اینجانب در مهرماه سال1391 به عنوان عامل توسعه خوشه فرش دست باف قم شروع به کار کردم. در حال حاضر هم نظارت خوشه فرش دست باف فارس و فرش دست باف سیستان را برعهده دارم.
نقاط فشار و مشکلات خوشه و اقدامات انجام شده در خوشه فرش دست باف قم را به اختصار توضيح بدهید.
طبق آخرین آمار و اطلاعات، 352 تولید کننده در خوشه فرش دست باف در حال فعالیت می باشند. همچنین 665 واحد پشتیبانی و خدمات تولید شامل، صادرکنندگان، طراحان و نقاشان، رفوگرها، رنگرزها، پرداخت کارها، فروشندگان مواد اولیه فروشندگان دار، ابزار قالیبافی و نقشه قالی و قالیشوئی ها نیز عضو خوشه فرش دست باف قم هستند، که در مجموع1017بنگاه اقتصادی در خوشه مشغول فعالیت هستند. همچنین25 هزار بافنده در قم در زمینه بافت فرش دست باف شناسایی شده که در حال حاضر برای حدود 13 هزار نفر کارت قالی بافی از طریق اتحادیه صنفی صادر شده است. بنابراین میزان اشتغال درخوشه فرش دست باف قم در حدود26هزار نفر می باشد.
تامین مواد اولیه، رکود بازار و ضعف در بازاریابی و تبلیغات به ویژه تبلیغات و بازاریابی خارجی و عدم تولید متمرکز را از جمله مشکلات خوشه فرش دست باف قم می باشد.
برگزاري 3 دوره همايش چهره هاي ماندگار فرش دست باف قم، انجام دو خريد مشترک مواد اوليه، ایجاد سایت مشترک تبیلغات و بازاریابی، ایجاد شبکه بازاریابی و تبلیغات تیمچه، سلیقه یابی و مطالعات بازار فرش دست باف در چین و برگزاری دوره های آموزشی تخصصی جهت ارتقاء مهارت های منابع انسانی را از جمله اقدامات دفتر خوشه فرش دستباف قم طی مدت اجرای پروژه می باشد.
جنابعالي بعنوان عامل توسعه خوشه فرش دست باف قم و ناظر دو پروژه فرش دست باف دیگر چه عواملی را در موفقیت یک پروژه توسعه خوشه ای موثر می دانید؟
در یک پروژه توسعه ای عواملی مختلفی تاثیر گذار هستند، شخصیت و عملکرد عامل توسعه خوشه، شرایط و مقتضیات خوشه و در واقع توسعه پذیر بودن خوشه ، شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در بازه زمانی اجرای پروژه توسعه خوشه، سازمان کارگزار خوشه و نهادهای پشتیبان خوشه، همچنین ناظر پروژه، همگی در موفقیت یک فرآیند توسعه خوشه سهیم می باشند.
به نظر من چون عامل توسعه در طول مدت پروژه با چالشها و موانع مختلفی برای اجرای پروژه روبرو می شود، فرآیند توسعه خوشه یک فرآیند فرسایشی برای عامل توسعه می باشد وگاهی اوقات باعث ناامیدی و دلسردی عامل می شود. لذا یک عامل می بایست در زمینه برخورد با این چالشها و موانع از یک شخصیت خستگی ناپذیر برخوردار بوده و آموزشهای لازم را در این خصوص دیده باشد و با همفکری با سازمان کارگزار و ذینفعان مورد اعتماد یکی پس از دیگری موانع و چالشها را پشت سر بگذارد.
بعضا می بینیم عامل توسعه از پتانسی‌لهای لازم برخوردار است ولی شرایط و مقتضیات خوشه به گونه‌ای است که خوشه آنطور که باید و شایسته است توسعه نمی یابد و یا عامل توسط سازمان کارگزار بخوبی حمایت نمي‌شود. حتی بعضی اوقات و بهتر است بگویم بسیاری از اوقات نهادهای پشتیبان تعامل خوبی با یکدیگر در جهت اجرای پروژه ندارند و حتی با هم در تقابل هستند و این مسائل به شدت کیفیت فرآیند توسعه خوشه را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین فرآیند توسعه و اجرای موفق پروژه توسعه یک عزم جدی می خواهد هم از سوی عامل توسعه، هم از سوی ذینفعان و هم از سوی سازمان کارگزار خوشه و نهادی پشتیبان.
پیشنهادات شما برای اثربخشی بیشتر فرآیندتوسعه خوشه های فرش دست باف چیست؟
با توجه به اینکه من یک پروژه توسعه خوشه ای را به پایان رسانده ام؛ نظرم این است که هرچقدر عامل توسعه بیشتر حمایت شود و مقبولیت بیشتری بین ذینفعان و نهاد های پشتیبان داشته باشد، فرآیند توسعه خوشه اثربخشی بیشتری خواهد داشت. چون عامل توسعه انگیزه بیشتری برای ادامه کار خواهد داشت. همچنین ما نبایستی نگاه صرفا کمی به خروجی های فرآیند توسعه خوشه داشته باشیم و حتی الامکان نگاهمان به صورت کمی-کیفی باشد. به عنوان مثال صرفا ارقام و اعداد میزان فروش و یا صادرات ملاک ما برای پایش یک خوشه نباشد. چون میزان فروش یا صادرات به عوامل مختلفی در بازه های زمانی های متفاوت بستگی دارد و نمی تواند ملاک خوبی برای اثر بخشی و کارآیی پروژه توسعه خوشه باشد.
همانطور که مطلعید تاکنون 13 پروژه توسعه خوشه فرش دست باف در استان‌های مختلف به مرحله اجرا رسیده است. در مجموع فرآیند توسعه این خوشه ها را چگونه ارزیابی می کنید.
ارزیابی فرآیند توسعه این خوشه ها نیاز به یک تیم کارشناسی و بررسی های مورد به مورد و فنی دارد و من نمی‌توانم به تنهائی پاسخگوی این سوال شما باشم. اما در مجموع می توان به این موضوع به عنوان فرصتی برای تقویت فرش دست باف کشور نگاه کرد. امیدوارم تعدد خوشه های فرش دست باف باعث تعامل بیشتر نهادهای پشتیبان بخصوص مرکز ملی فرش ایران و سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی شود و در نهایت فرش دست باف کشور توسعه یافته تر از پیش شود.
به عنوان سؤال آخر نظر شما در خصوص نظارت برخوشه ها و نقش ناظرین در فرآیند توسعه چیست؟
ناظرین با انتقال تجارب خود به عاملین می‌توانند نقش موثری در فرآیند توسعه داشته باشند و از دوباره کاریها در فرآیند توسعه اجتناب نموده و همچنین مسیر توسعه را هموارتر می سازند. پیشنهاد من این است که از عاملین خوشه های همسان به عنوان ناظر استفاده شود، چون نظارت هم تخصص در خوشه ها را به طور کلی و آشنائی با خوشه مورد نظر به طور خاص را نیاز دارد و چه بهتر که از کسی استفاده شود که هردو تخصص را با هم داشته باشد، در این صورت عامل و ناظر می توانند تعامل بیشتری داشته باشند و به قول معروف حرف همدیگر را بهتر متوجه شوند و در نهایت خروجی بهتری را شاهد خواهیم بود. در پایان از فرصتی که در اختیار بنده قرار دادید سپاسگزارم و برای مجله وزین خوشه و دست اندركاران آن آرزوی موفقیت دارم.
منبع: http://bcdm.ir