آسيب شناسی هنجاری فرش دستباف ايران

تحقيق و نگارش: سعيد رونقيان تبريزی

---

از آنجا که فرش حاصل فعل بشری است ، برای تعريف ، توضيح و تبيين آن در ابعاد گوناگون ، ناگزيربايد مقدمه ای ارائه شود .
بر اهل خرد پوشيده نيست که هيچ اقدام ارادی و آگاهانه بشری بدون وجود انگيزه ، قابليت بروز و فعليت نداشته وبه عبارت ديگر هر عمل فردی يا جمعی که ناشی  از طرح وبرنامه ای باشد ،  حاکی از وجود انگيزه لازم وکافی برای وقوع آن در ساحت نظر و عرصه عمل است.
البته گاهی يک انگيزه می تواند منشا يک يا چند فعل فرهنگی ، اقتصادی يا اجتماعی شود .
مثلا : فردی با انگيزه خير انسانی مدرسه ای بنا می کند ، اين انگيزه واحد ، منشاء افعال ذيل می گردد:
الف : ايجاد اشتغال برای فرد يا افرادی
ب : با سواد شدن عده ای
پ : بجا گزاردن نام نيک
و.....
همينطور يک فعل نيزشايد انگيزه های چند گانه داشته باشد .
مثلا : فردی پزشک می شود ، اين عمل می تواند چند انگيزه داشته باشد :
الف : خدمت به همنوعان
ب : ار ضاء نياز اقتصادی
پ : دستيابی به جايگاه مناسب اجتماعی
و.......  
و مثال های متعددی ديگری می توان در اين زمينه ارائه نمود .
البته شقّ سومی ازاعمال نيز وجود دارند که خارج ازچارچوب انگيزه ارادی وآگاهانه بوقوع می پيوندند ، که صرفنظرازعواقب ، عوارض و نتايج ، مثبت يا منفی آنها ، اين دسته ازاعمال را بايد اتفاق يا تصادف ناميد  .
مثلا : فردی در خواب شيء را بشکند ، به جهت فقدان انگيزه و اراده ، اين يک اتفاق با نتيجه منفی است .
و يا ، مثلا : فردی هسته ميوه ای را به زمين اندازد و تبديل به درختی مفيد برای خود يا ديگران شود ، اين نيز يک اتفاق با نتيجه مثبت است .
با عنايت به مقدمه فوق ، اينک چنانچه  بخواهيم  فرش را به  عنوان  يک  فعل  بشری در چهارچوب اين تعاريف  تبيين ، ومختصات و ويژه گی های کاربردی آن را احصاء نماييم ، بايد گفت : به جهت آنکه فرش دستباف فارغ ازنوع ، جنس و ابعاد آن ، حاصل يک فعل ارادی فردی يا گروهی می باشد ، قطعا ناشی ازيک انگيزه است . و به عبارت ديگر" فرش دستباف نتيجه مثبتی از يک فعل ارادی با انگيزه ای مشخص است". از اينروی لازم است قبل از هر سخني  ، نخست آن انگيزه مبنايی که موجب  وقوع فعلی ارادی برای توليد فرش است ، از منظر کاربردی تعريف شود ، تا در پرتو آن  ، در مسير کنکاش خود به  بيراهه نرويم .