آسيب شناسی هنجاری فرش دستباف ايران

انگيزه توليد فرش :

اينکه علت موضوعی و مصداقی اوليه برای پيدايش فرش چه بوده  و اولين فرش دقيقا با چه شکل وشمايلی  پا به عرصه وجود نهاده است  ، به جهت فقدان منابع  مستند و مستدل در باره گذشته دور فرش  ، موضوعی مبهم و شايد برای هميشه لا ينحل باشد ، و بدين سبب در اين مورد چاره ای جز مدارا با حدس و گمان ها  نيست .

 اما در مورد انگيزه توليد اولين فرش ، می توان با استناد به انگيزه ها و نياز ها ی امروزين به سراغ  يافته ها و بازمانده های مکتوب و مصنوع  تاريخی رفته و با رمز گشايی ازآن شواهد تاريخی به حدسياتی مستدل و معقول در زمينه انگيزه های اوليه توليد فرش دست يافت ، زيرا همان گونه که امروزه اشکال مختلفی از" نياز" اعم از اقتصادی ، مصرفی ، هنر ی ، ويا حتی سرگرمی ، انگيزه ای قوی و منطقی برای توليد فرش می باشند ، بی شک درگذشته نيز همين عوامل و آثار ناشی از آنها در اين مورد ساری و جاری بوده است.

از اينروی به استناد مطالب پيش گفته وبا مدل سازی منطقی و معقول ازشواهد تاريخی اعم از فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی ، اين نتيجه حاصل می شود که:"نياز، اعم از انواع آن ، انگيزه قطعی پيدايش فرش از ابتدا تا کنون بوده و اين انگيزه درهمه ادوار تاريخی فرش از گذشته تا حال ، همراه و همگام فرش بوده است".

البته بديهی است که تغيير نيازها نسبت به کاربری فرش در دوران مختلف ، امراجتناب ناپذيری بوده که موجب پيدايش انگيزه های متفاوتی گرديده و به تبع آن فرش های متفاوتی در جهت رفع نيازهای جديد در ادوار مختلف پا به عرصه وجود نهاده اند ،  بطور مثال می توان به موارد ذيل اشاره نمود :

_فرش های محرابی 

اين دسته از فرش ها پس از آغاز دوران اسلام  در پی ايجاد نياز برای آرايش محيط محراب مساجد مسلمانان در انواع و ابعاد گوناگون وارد عرصه فرش شد ه است که اکثرا در سايز قاليچه می باشند و تقريبا در اکثر مناطق جغرافيايی بافت فرش ايران نوعی از اين قاليچه های محرابی توليد شده است .

البته لازم به ذکر است که عموما به اشتباه نوعی از فرش هايی را که طرح يک طرفه ای دارند بنام فرش محرابی می خوانند که عبارتی غلط بوده و نام وعنوان صحيح برای آن فرش ها "طرح طاقی" يا "طرح شبستان "است . اين فرش ها که قبل از دوران اسلامی نيز متداول بوده است معمولا با نقش لَنتَر( چراغ آويز) يا گلدانی تزئين شده اند.